Muzeum mieści się w klasycystycznym pałacu z końca XVIII wieku – dziele architekta Stanisława Zawadzkiego. Zbudowany na planie podkowy, posiada monumentalny portyk joński, neopalladiańskie galerie, strojne panoplia oraz oficyny z łamanymi dachami. Sztukaterie wykonał Michał Ceptowski, a malowidła we wnętrzach pałacu – Antoni i Franciszek Smuglewiczowie. Siedzibę otoczył ogród krajobrazowy będący miniaturą parku angielskiego.
      Pałac wraz z pięknym otoczeniem był siedzibą Andrzeja Gorzeńskiego, sędziego grodzkiego poznańskiego, a po jego śmierci majątek odziedziczył syn – Hieronim. Śmiełów leżący przy granicy Rosji i Prus dzielił losy pogranicza i był punktem przerzutowym podczas powstań.

W sierpniu 1831 roku zatrzymał się tu Adam Mickiewicz, który wiózł ze sobą pisma od Legacji Polskiej w Paryżu dla Rządu Narodowego. W czasie pobytu w majętności Gorzeńskich występował pod przybranym nazwiskiem Adama Műhla oraz jako rzekomy kuzyn właścicieli i nauczyciel ich synów. Do powstania próbował przedostać się w nadgranicznej wsi Komorze, ale wobec zbliżającej się klęski zmuszony był do powrotu. W Śmiełowie dotarła do niego wiadomość o upadku obrony Warszawy z czym wiąże się opowieść o drzewku dębowym, które tego dnia poeta posadził w parku. Rosnące do lat 20. XX wieku drzewo, otoczone szczególnym kultem stało się symbolem nadziei.

Po bezdzietnej śmierci Zygmunta Gorzeńskiego wystawiony na licytację majątek zakupił w 1886 roku Franciszek Chełkowski. Jego syn Józef wraz z żoną Marią z Donimirskich pielęgnowali tu kult wieszcza, a w 1931 roku postawili Mickiewiczowi pomnik w parku. Nasycone kultem poety miejsce przyciągało wielu wybitnych ludzi. Przebywali tu m.in.: H. Sienkiewicz, J.I. Paderewski, Maria Gorecka – córka Mickiewicza, L. Różycki, W. Kossak, gen. J. Haller.

W 1939 roku hitlerowcy internowali właścicieli Śmiełowa i zajęli ich majątek. Po wojnie utworzono tu szkołę i mieszkania dla mieszkańców wioski. W 1970 roku obiekt przejęło Muzeum Narodowe w Poznaniu, a po remoncie zaadoptowało go na muzeum. Do oddziału należy też park krajobrazowy.

Ekspozycja obejmuje 20 sal. Parter zawiera mickiewicziana oraz materiały dotyczące kultu wieszcza. Sale na piętrze prezentują pomieszczenia pałacowe wraz z przykładami XVII-XIX – wiecznego malarstwa oraz meblami z epoki.     

Muzeum posiada także oferte lekcji muzealnych oraz warsztatów. Szczegółowe informacje pod adresami: http://www.mnp.art.pl/muzeum/oddzialy/muzeum-a-mickiewicza-w-smielowie/edukacja/lekcje-muzealne/ oraz http://smielow.pl/index.php?id=11

Strony muzeum: www.mnp.art.pl oraz  www.smielow.pl