Wydział Zbiorów Specjalnych PBW w Łodzi – Muzeum Oświaty Ziemi Łódzkiej, mieszczące się do niedawna w gmachu dawnej szkoły Marii Hochsteinowej przy ul. Wólczańskiej 23, a obecnie w siedzibie Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Łodzi przy ul. Wólczańskiej 202, istnieje od 1983 r. Zostało powołane decyzją Kuratora Oświaty i Wychowania jako wydział Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego w Łodzi.
Pierwsze starania o powołanie Muzeum Oświaty czyniono w naszym mieście już w latach 1910, 1911 i 1914, co dokumentują akta znajdujące się w Archiwum Państwowym w Łodzi. Na przeszkodzie stanęły jednak władze carskie, obawiające się jego patriotycznego oddziaływania. Przed wojną istniały muzea oświatowe we Lwowie i w Warszawie. Obecnie łódzkie muzeum jest najstarsze (z nieprzerwanie działających) i największe w kraju.
Zgromadzono tu zbiory archiwalne dotyczące nauczycieli, szkół i innych placówek oświatowych, a wśród nich m.in.: pamiątki po zasłużonych pedagogach łódzkich: Zygmuncie Lorentzu, Zygmuncie Hajkowskim, Marii i Teofilu Katrach, Antoninie Chrzczonowicz, Janie i Kazimierze Marczyńskich, Bolesławie Wocalewskim i wielu innych.
Szczególnie cenny i ciekawy jest zbiór 94. sztandarów szkolnych. Najstarszy z nich ufundowany został w 1916 r. dla Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców. Wiele zainteresowania, a nawet emocji, wzbudzają pamiątki szkolne i pomoce naukowe. Należą do nich takie ciekawostki jak: stare globusy astronomiczne, unikalna luneta, model maszyny parowej, model telefonu Bella, a także ławki i kałamarze, jakich dziś w szkole się już nie spotyka. Poza tym w zbiorach znajdują się stare kroniki szkolne, księgi pamiątkowe i albumy, świadectwa i dyplomy, legitymacje, odznaczenia, fotografie, zeszyty i tarcze szkolne. Są też liczne rękopisy i bogaty zbiór wycinków prasowych. Obrazowo przedstawiając – w Muzeum znajduje się ponad 80 metrów bieżących archiwaliów, bogaty zbiór muzealiów (pon. 600), ponad 1400 skatalogowanych pozycji ikonograficznych i ponad 3400 archiwaliów.
Muzeum włącza się także do lokalnych i ogólnopolskich obchodów ważnych rocznic. Zorganizowano np. wystawy związane z 200-leciem Konstytucji 3-go Maja, 75-leciem odzyskania Niepodległości czy też wystawę z okazji Światowego Zjazdu Łodzian. Kilka z wystaw łączyło się z sesjami naukowymi.
Oferta zajęć edukacyjnych w Wydziale Zbiorów Specjalnych PBW Muzeum Oświaty Ziemi Łódzkiej w roku szkolnym 2011/2012
- Kaligrafia – sztuka pięknego pisania
Znaczenie kaligrafii w dawnej edukacji szkolnej i życiu ludzi; prezentacja i ćwiczenie technik kaligrafii; zajęcia sugerowane dla klas III-IV szkoły podstawowej; czas trwania zajęć 60 min. - Z dziejów książki – jak dawniej tworzono i zdobiono księgi
Prezentacja różnych form książek oraz metod ich tworzenia; ćwiczenia w kopiowaniu i malowaniu inicjałów wzorem średniowiecznych mnichów; zajęcia sugerowane dla klas V – VI szkoły podstawowej; czas trwania zajęć 90 min. - Od piktogramu do alfabetu – krótka historia pisma
Prezentacja dziejów pisma od jego początków do współczesności; zajęcia sugerowane dla kl. V i VI SP oraz kl. I gimnazjum, kl. I liceum; czas trwania zajęć 90 min. - Z tornistrem przez lata – dzieje uczniowskiego plecaka
Prezentacja zmieniającej się szkolnej rzeczywistości przez pryzmat zmian w wyposażeniu tornistra: przybory szkolne, zeszyty, podręczniki na przestrzeni ostatnich stu lat; zajęcia adresowane do uczniów szkół podstawowych i gimnazjów; czas trwania zajęć 60 min. - Kiosk z gazetami, czyli badawczy przegląd prasy
Zajęcia poświęcone prasie: zarys historyczny, klasyfikacja prasy, elementy składowe gazety; charakterystyka porównawcza wybranych tytułów; zajęcia adresowane dla uczniów gimnazjów; czas trwania zajęć 90 min. - Szkolnictwo łódzkie w XIX i XX wieku
Prelekcja poświęcona dziejom szkolnictwa w Łodzi w kontekście ewolucji oświaty polskiej; zajęcia adresowane do uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów wyższych uczelni; czas trwania zajęć: 90 min. - Reklama prasowa z czasów naszych dziadków i dziś
Rodzaje i funkcje reklamy; analiza reklam prasowych z różnych epok; psychologiczne aspekty reklamy; zajęcia adresowane do uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. czas trwania zajęć: 90 min. - W dawnej szkole
Prezentacja najciekawszych eksponatów ze zbiorów Muzeum Oświaty Ziemi Łódzkiej – WZS PBW. Lekcja muzealna adresowana do wszystkich etapów kształcenia. - Pinokio i jego „ożywieni” przyjaciele.
Zajęcia opracowane z myślą o uczniach klas IV-VI szkoły podstawowej, równie dobrze sprawdzają się dla klas młodszych. Obejmują min. fragmenty filmu animowanego wg. powieści C. Collodiego. Proponujemy zajęcia plastyczne z elementami dramy i ćwiczeniami na wyobraźnię; czas trwania zajęć 90 min. - Bliżej Chopina czyli wszystko, co o Jego życiu i twórczości wiedzieć powinniśmy.
Zajęcia warsztatowe przybliżające życie i twórczość Kompozytora, realia czasów w jakich żył. Proponujemy także wspólną zabawę w „muzykowanie”. Spotkania zostały przygotowane z myślą o uczniach klas IV-VI szkoły podstawowej i gimnazjalistach, ale w razie zapotrzebowania chętnie dostosujemy je także do możliwości percepcyjnych innych grup wiekowych. - Surfując po bibliotekach
Prezentacja informacji dotyczących nowoczesnych form wydawniczych książki ze szczególnym uwzględnieniem publikacji cyfrowych dostępnych w sieci Internet. Po przekazaniu niezbędnych informacji w części warsztatowej uczestnicy zajęć mają możliwość samodzielnego przeszukiwania zasobów cyfrowych bibliotek oraz wybranych stron internetowych zawierających e-booki dla dzieci i młodzieży, czas trwania zajęć 90 min.
Uwaga: zajęcia dostosowujemy do możliwości percepcyjnych uczestników, (także dla innych niż sugerowane grup wiekowych).
Zapraszamy do udziału w zajęciach w ramach lekcji języka polskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, edukacji regionalnej oraz czytelniczej i medialnej.
Prosimy o telefoniczną rezerwację pod nr 42 678 55 46.
Strona muzeum: http://www.pbw.lodz.pl/muzeum_oswiaty.htm